زندگی از دریچه شبکه

خیلی از مواقع، خیلی از عزیزانی که به تازگی وارد عرصه بزرگ و بی پایان شبکه می شوند، در مورد برخی از مطالب ممکن است که دچار سردرگمی شوند. چرا که مباحث شبکه علیرغم شیرینی خاص خود از گسترگی زیادی هم برخوردار است. به اعتقاد بنده گستردگی و بزرگی مباحت IT و خصوصاً شبکه اگر به اندازه کهکشان های آسمان نباشد، کمتر از آن نیست. اگر کمی متفاوت تر به زندگی روزمره و پیرامونمان بنگریم، می توانیم زندگی را از دریچه شبکه ببینیم…

کمی به آسمان شب بنگریم، این کهکشان عظیم و ستاره های پر نور بزرگ وکوچک را به دقت نظاره کنیم… هر ستاره را یک Node یا PC درون شبکه در نظر بگیریم، خورشید را یک سرور و این مجموعه را که یک منظومه هست، به عنوان یک شبکه در نظر بگیریم، و این منظومه های مختلف (شبکه های مختلف) را در ببینید که چگونه در قالب یکی از صد ها کهکشان موجود در این عالم بی کران با هم ارتباط دارند. (به نوعی Ping داشتن)

خورشید را ببینید، که به عنوان سرور اصلی این مجموعه (Parent Domain) چگونه منابع خودش (نور و قدرت جاذبه) را برای زمین و سایر سیاراتش ( Child Domainها) مثل عطارد، زهره و… Share می کند. هر کهکشان و منظومه و سیاره و… علیرغم وجود شهاب سنگ ها ( Malwareها و Packet های مخرب) Firewall های خاص خودشان را دارند که لایه ازون به عنوان Firewall سیاره زمین انجام وظیفه می کند.

منظومه شمسی را به عنوان شبکه داخلی یک سازمان در نظر بگیریم (یکی از شعب) که با منظومه های دیگر (سایر Branch  ها و شعب سازمان) چگونه در ارتباط هستند. کمی دقت کنید، به همین آسمان نگاه کنید و ببینید که چقدر Node یا همانPC  وجود دارد، که در عالم واقعی و فضای مجازی و ادارات و سازمان های مختلف در تمام کشور و حتی دنیا نیز به همین شکل موجود است.

ماهواره های اطراف سیاره زمین که در هر لحظه در حال گزارش دهی از وضعیت آن هستند را به عنوان Helpdesk و کره ماه را که هر 30 روز بدون وقفه و دقیق تر از همه، دوره سیاره زمین در حال حرکت هست را به عنوان Admin این شعبه (سیاره زمین یکی از Child Domain های خورشید که موجود در Forest منظومه شمسی است!) در نظر بگیریم.

دیدگاه هر کدام از افراد جامعه ما نسبت به کار و شغلشان و یا تخصص و حرفه ای که دارند کاملاً متفاوت است. برخی از افراد از رشته تحصیلی و تخصصی که دارند راضی نیستند، بنابراین انتظار پیشرفتی را هم از آنها نمی توان داشت. و همین طور برعکس افرادی که عاشق رشته تحصیلی و تخصصی که دارند هستند، حتی متوجه گذر زمان هم نمی شوند.

این نوع نگرش، در خود بنده از سال 90 شکل گرفت و به قدری عاشق کار و حرفه ام شدم که همیشه همه چیز را از همین دریچه می بینم. همین نگرش علاوه بر کمک به پیشرفت خودم در کار و زندگی، باعث بوجود آمدن تغییر و تحولات مثبتی هم در سازمان های قبلی بنده شد. در سال90 در یکی از شعب شهرداری، و همچنین در سال های 91 و 92 ، وقتی که فردی بنام محمدصادق صادقپور به عنوان کارشناس IT مشغول بکار بود، در آن زمان نگرش او به سازمان و محل کارش، و رشته مورد علاقه اش بدین شکل بود:

• روتر: در محل کارم روتر را مثل اداره راهنمایی و رانندگی می دیدم وRouting Table موجود را تابلو های راهنمایی و رانندگی که شما را در راه رسیدن به مقصد یا همان Destination name کمک می کند.

همین علائم را در سطح شهر، معابر، مترو و … همیشه می توانید مشاهده کنید(Routing Table) . یا به تعبیری دیگر در واقع اینها همان Access Method هایی هستند که مانع از رخدادن Collision یا تصادم می شوند.

ماشین های موجود در سطح شهر را Packet در نظر می گرفتم که وقتی باهم تصادف می کردند، همان تصادم یا کالیژن(Collision)  رخ می داد و وقتی هم که راننده با صحت کامل به خانه یا مقصد خود می رسید، با یک SMS ساده که عزیزم من رسیدم به مخاطبش (سرور یا کلاینت Request دهده)، از رسیدن Packet مدنظر به مقصد اطمینان می داد. (Reply شدنPing )

• سوئیچ: همیشه سوئیچ های لایه دومی را که می دیدم، به یاد اتاق فرمان برنامه های صدا و سیما می افتادم که مشخص می کنند کدام برنامه در چه زمانی و کجا باید پخش شود یا برج مراقبت فرودگاه که با توجه به باند آزاد، محل فرود هواپیما ها را مشخص می کند. (پردازش های شبکه ای که از روی Mac Address مشخص می شود به کجا باید بروند)

هاب (Hub): هر زمان که سرو کارم به هاب می افتاد که البته خیلی کم هم بود، به یاد سه راهی برق می افتادم ، که جریان برق را بدون هیچ منطقی تا جایی که قادر هست فقط Share می کند.

کابل شبکه: این یکی از مواردی بود که معمولاً در بیرون از محل کار برایم تداعی شبکه بود و هست… هر باری که ریل قطار و مترو را می دیدم که چطور مرتب و منظم کشیده شده… به یاد کابل کشی های شبکه سازمان می افتادم (مخصوصاً ریل هایی که در ایستگاه مترو صادقیه تهران، مرتب و منظم به سمت سوله هایی آبی رنگ کشیده شده اند که دقیقاً شبیه کابل کشی هایی هست که واردData Center های عظیم می شود.)

• Access Point: وقتی که از خیابان ها و معابر عمومی در حال عبور بودم، دکل های مخابراتی را مشاهده می کردم که در حال ارسال و دریافت سیگنال های مخابراتی بودند. این ها همان AP های موجود در شبکه داخلی هستند که مدام در حال Transfer کردن دیتا در شبکه اند.

• تستر شبکه: هرباری که در سازمان نیاز به Troubleshooting کردن داشتم، عصای دستم تستر شبکه بود. تستر شبکه همان گزارشی را می دهد که در ام آر آی و سی تی اسکن بدن حاصل می شود، با این تفاوت که یکی بر روی شبکه سازمان و دیگری بر روی بدن انسان کار می کند.

حتی یک بار، به یاد دارم که روزی برای تعمیر و رفع برخی از نواقص خودرو ام به تعمیرگاه رفته بودم که مکانیک مربوطه با دستگاه دیاگ به طور کامل خودرو را به سادگی Troubleshooting کرد.

آنتی ویروس ها: نصب و بروز آنتی ویروس ها برای کلاینت ها، دقیقاً مشابه واکسن زدن به انسان هاست. در مواقعی که با آنتی ویروس ها مشغول کار بودم، حس می کردم که دارم به سیستم ها واکسن میزنم تا در سیستم هایی که Port USB  آنها باز بود،Virus ،Malware  ویا تروجان و… باعث ایجاد اختلال در کار نشود.

• Keystone: حتماً برای شما هم پیش آمده که گاهی اوقاط بعد از طراحی و چیدمان وسایل منزل، برای تأمین برق برخی از وسایل به دلیل دور بودن از پریز به مشکل خورده اید و ناچاراً از کابل های افزایش طول سیم برق استفاده کرده اید. بنده در محل کارم بارها پیش آمده بود که به دلیل جابجایی های پرسنل سازمان و نیاز به اضافه کردن کلاینت های جدید در موقعیت های جدید، بعد از باز کردن Duct شبکه (داکت) با مشکل کوتاهی کابل شبکه مواجه می شدم. خب اصلاً منطقی نیست کابل شبکه ای که ده ها متر دور تر از اتاق سرور تمام شده را کاملاً ازDuct خارج کرد و مجدداً از اول کار کابل کشی شبکه را انجام داد! چرا که از نظر هزینه های سازمانی هم اصلاً مقرون به صرفه نیست. Keystone دقیقاً کار همان کابل های افزایش سیم برق را انجام می داد.

• انواع Trust در شبکه: قرارداد ها و تعاملات کاری نهاد ها و ادارات محتلف با هم، ایجاد روابط صمیمی و پایداری که مبتنی بر یک اعتماد دو طرفه بین دو سازمان بر قرار می شود، و… همیشه برای من یاد آور بحث Trust ها در شبکه های کامپیوتری بوده.

مواردی مثل اعزام نیرو های محتلف کاری به نقاط مختلف (مثلاً اعزام نیرو های ایرانسل برای نصب دکل رادیویی سازمان و…)

• هارد تحت شبکه یاNAS : وقتی که در شهرداری مشغول بکار بودم همیشه DAS, NAS ,San Storage و… و همه تجهیزات این چنینی که را که می دیدم، به یاد سد های آب می افتادم که محل ذخیره کردن انرژی و استفاده های بهینه از آن است. (انباره های عظیمی از انواع دیتا های با ارزش سازمانی، که تحت شبکه ذخیره سازی شده.)
• دستگاه بلور (Blower): خودرو های پاکسازی خیابان ها، و معابر عمومی سطح شهر همیشه مرا به یاد دستگاه بویلری می انداخت که گاهاً نظافت سخت افزاری سیستم های سازمان را با آن انجام می دادم. (در واقع یه جورایی برای سیستم ها سشوار می کشیدم.)

• Thin client: اگر تا بحال به خودرو های برقی توجه کرده باشید، می بینید که فلسفه استفاده از آنها به دلیل قیمت مناسب و صرفه جویی در انرژی و هزینه ها است (دقیقاً همان کاری که یک مینی سرور کوچک، با کمترین هزینه و در عین سادگی برای شما انجام می دهد.)
• Key logger ها: اگر به فیلم ها و سریال های پلیسی دقت کرده باشید حتماً دستگاه های شنود در تلفن را دیده اید، تجهیزات جاسوسی که متجاوزان از آنها برای ورود به حریم شخصی دیگران استفاده می کنند. Key logger ها دقیقاً همین نقش را برای هکر ها و نفوذ گران شبکه انجام می دهد.
• رک: یک پارکینگ طبقاتی را در نظر بگیرید که در آن جای همه خودرو ها مشخص است. طبقه اول، فقط خودرو های مدیران و معاونین (روتر ها)، طبقه دوم خودرو های کارشناسان (محل قرار گیری سوئیچ ها)، طبقه سوم برای عموم (سایر تجهیزات مرتبط و… مثل Patch Panel که حکم خط کشی ها و شماره گذاری های جاهای پارک در پارکینگ است) و الی آخر…

این پارکینگ مرتب و منظم که در آن جای همه چیز مشخص بوده و به نوعی حافظ و نگهبان منابع مهم و با ارزشی می باشد، همان رک است که در آن روترها، سوئیچ ها، هاب،Patch Panel ،UPS  و… هرکدام در جایی مشخص قرار گرفته اند.

اما بد نیست به چند مورد هم اشاره کنم که جزء تجهیزات شبکه ای نیستند، اما ماهیت و نحوه عملکرد آنها همیشه مرا به یاد این کار می اندازد.

• هواپیما: Packet های ارسالی که توسط AP(همان برج مراقبت) به صورت امواج رادیویی در یک محدوده مشخص ارسال می شوند، بر روی تلفن های همراه، تبلت ها و یا لپ تاپ کابران فرود خواهند آمد. این Packet های ارسالی کهConnection  یا کانال ارتباطی آنها،Air  است همانند هواپیما بر روی Device های شما فرود خواهد آمد.
• اتوبوس: افرادی که درون یک اتوبوس قرار می گیرند و قصد سفر به مقصد مشخصی را دارند (مثلاً اتوبوسی که از تهران به سمت تبریز یا هر شهر دیگری در حال حرکت است)، مسافران آن مجموعه Packet هایی هستند که در طی سفرشان، در هرلحظه با دیدن مناظر و مناطق مختلف حس متفاوتی را تجربه می کنند. (Packet هایی که در هر کدام از لایه های هفت گانه شبکه، هدر خاص خود را دریافت می کنند تا به مقصد نهایی برسند.)
• مترو: اتقال اطلاعات و دیتاهای مهم و سرّی، توسط فیبر های نوری را در شعب مختلف یک سازمان بزرگ در نظر بگیرید که در یک زمان مشخص، مسیر مشخص، و همچنین با پهنای باندی مشخص، بدون رخ دادن Collision یا تصادم باید به مقصد برسند. به نظر من پیاده سازی یک همچین مکانیزمی دقیقاً مشابه عملکرد مترو هست. (البته مترو کشور های همسایه ما، که مانع بسته شدن در نمی شوند.)

 

نتیجه گیری:

اگر شبکه را دوست داریم، اگر کار و حرفه مان را دوست داریم، باید عاشق آن باشیم و زندگی را از دریچه شبکه ببینیدم. اگر دوست داریم که در دنیای بیکران شبکه (این کهکشان عظیم و بی انتها…) رشد و پیشرفت کنیم ، شبکه ای بنگریم، شبکه ای بیاندیشیم و شبکه ای زندگی کنیم تا در کار و حرفه مان پیروز و سربلند باشیم.